Στερεοτυπία της συμπεριφοράς
|
stereotypy of behavior
|
Σχετικά χαμηλή μεταβλητότητα στη μορφή δράσεων, δηλαδή ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο ποικιλίας στις διαστάσεις μιας συγκεκριμένης μορφής δράσης που εκδηλώνονται σε μια συγκεκριμένη περίοδο. (πρβλ. με σταθερότητα της συμπεριφοράς και μεταβλητότητα στη μορφή δράσης).
|
Στέρηση δράσεων (ή στέρηση των αυτόματων ενισχυτών δράσεων)
|
response deprivation
|
Θεμελιωτική διαδικασία στην οποία η ενισχυτική αποτελεσματικότητα των αυτόματων ενισχυτών αυξάνεται με τον περιορισμό της εκδήλωσης των μορφών δράσης που τις επιφέρουν.
|
Στέρηση ερεθίσματος
|
stimulus deprivation
|
Η εκτεταμένη και συνεχής απουσία ενός ήδη θετικά ή αρνητικά ενισχυτικού ερεθίσματος, είναι μια θεμελιωτική διαδικασία η οποία προσωρινά αυξάνει την αποτελεσματικότητα του ενισχυτή που απουσιάζει.
|
Συγκεκριμένο αντανακλαστικό
|
respondent discrimination
|
Φαινόμενο της προκαλούμενης συμπεριφοράς στο οποίο ένα πρώην ουδέτερο ερέθισμα προκαλεί μια εξαρτημένη αντίδραση, ενώ ένα όμοιο με αυτό ερέθισμα δεν την προκαλεί, λόγω της συσχέτισης του πρώτου ερεθίσματος με το ΕΑ Π (ή με το ΕΕΠ στα εξαρτημένα αντανακλαστικά της δεύτερης τάξης) και την επαναληπτική παρουσίαση του δεύτερου ερεθίσματος χωρίς συσχέτιση με το ίδιο ΕΑΠ (ή ΕΕΠ).
|
Συμβολική οικονομία
|
token economy
|
Ομαδική ψυχοθεραπευτική ή εκπαιδευτική παρέμβαση που βασίζεται στη θεμελίωση εξαρτημένων ενισχυτικών γενικής αποτελεσματικότητας (π.χ., μάρκες), τα οποία παρέχονται εύκολα σε πολλές και ποικίλες συνθήκες ως συνέπειες των επιθυμητών μορφών δράσης των μελών της κοινότητας, αυξάνοντας την πιθανότητα εκδήλωσής τους και θεμελιώνοντας την ενισχυτική δύναμη των αυτόματων συνεπειών τους.
|
Συμπαθητική διέγερση
|
sympathetic arousal
|
Σύνθετη ανεξάρτητη ή εξαρτημένη αντίδραση προερχόμενη από τη δραστηριότητα του συμπαθητικού τομέα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που αφορά την αύξηση του καρδιακού ρυθμού, της αναπνοής και της πίεσης του αίματος, το οποίο απομακρύνεται από τους λείους μυς και τους αδένες, διευκολύνοντας την εκδήλωση δράσεων των σκελετικών μυών όπως το τρέξιμο ή η αντεπίθεση, αλλά αναστέλλει την πρόκληση καταβολικών και σεξουαλικών αντιδράσεων (πρβλ. με παρασυμπαθητική διέγερση).
|
Συμπεριφορά διαμορφωμένη χωρίς κανόνες
|
contingency-shaped behavior
|
Όρος του B. F. Skinner για όλες τις δράσεις που δεν ενισχύονται στο παρόν από τη συμβατική αντιστοιχία των ερεθισμάτων που παράγονται κατά την εκδήλωσή τους με αυτές των συμπεριφορών που συστήνονται σε κάποιο λεκτικό κανόνα [η τήρηση κανόνων], αλλά από την άμεση επίδρασή τους στο περιβάλλον. πολλές μορφές δράσης αρχικά εκδηλώνονται στη γενικευμένη τήρηση κανόνων, οι οποίες στη συνέχεια ενισχύονται αρνητικά ή θετικά, σύμφωνα με τη συνάρτηση που περιγράφεται στον κανόνα. Όταν οι δράσεις διαμορφώνονται περαιτέρω και διατηρούνται από αυτές τις άμεσες συνέπειες, η τήρηση του κανόνα περιττεύει και βαθμιαία εξαφανίζεται.
|
Συμπληρωματικά (διακριτικά) ερεθίσματα
|
supplemental stimulation
|
Γενικός όρος για τα ερεθίσματα που παράγονται κατά την εκδήλωση προδρομικών δράσεων ή που παρέχονται από άλλους με τη μορφή υποβολής, τα οποία σε συνδυασμό με ήδη υπάρχοντα διακριτικά ερεθίσματα προξενούν την εκδήλωση μιας (ως τότε) άγνωστης μορφής δράσης η οποία επιφέρει ένα γνωστό θετικό ενισχυτή ή τερματίζει ένα γνωστό αρνητικό ενισχυτή.
|
Συμπτωματική ενίσχυση
|
adventitious (ή accidental) reinforcement
|
Φαινόμενο της συντελεστικής συμπεριφοράς, η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης μιας μορφής δράσης από την επακόλουθη παρουσίαση ενός θετικού ενισχυτή ή από τον επακόλουθο τερματισμό ενός αρνητικού ενισχυτή, όπου η δράση αυτή δεν έφερε ως αποτέλεσμα το ενισχυτικό γεγονός.
|
Συναισθήματα
|
emotions
|
Φαινόμενο της προκαλούμενης συμπεριφοράς, μια ποικιλία αντιδράσεων (ΑΑ και ΑΕ) , και κυρίως η διέγερση του συμπαθητικού αλλά και του παρασυμπαθητικού τομέα του αυτόνομου νευρικού συστήματος. παίρνουν διαφορετικές ονομασίες ανάλογα με τις συνθήκες στις οποίες προκαλούνται (π.χ. απόκτηση ή απώλεια ενός ΕΕ+). Μερικά συναισθήματα θεωρούνται από την κοινή γνώμη «θετικά» (π.χ. χαράς, αγάπης) και μερικά άλλα «αρνητικά» (π.χ. θυμού, φθόνου), αλλά ο καθορισμός όλων των συναισθημάτων περιγράφεται από τις ίδιες αρχές της προκαλούμενης συμπεριφοράς. Σε αντίθετη με την κοινή γνώμη και την πλειονότητα των ψυχολογικών θεωριών, η συμπεριφοριστική προσέγγιση θεωρεί ότι τα συναισθήματα είναι συμπεριφορές και όχι αιτίες δράσεων.
|
Συναισθηματική ταύτιση ή ενσυναίσθηση
|
empathy
|
Όρος της κλινικής ψυχολογίας. Από την άποψη του συμπεριφορισμού, πρόκειται για τη γενίκευση εξαρτημένων αντανακλαστικών λύπης, πόνου, απογοήτευσης κ.ά., στην οποία αυτές οι συναισθηματικές αντιδράσεις αυτές προκαλούνται από τις δυσάρεστες συνθήκες άλλων ατόμων, λόγω της ομοιότητας ή των κοινών στοιχείων τους με τα εξαρτημένα προκλητικά ερεθίσματα για αντίστοιχες συναισθηματικές αντιδράσεις στη δική μας ζωή.
|
Συνάρτηση ενίσχυσης
|
contingency of reinforcement
|
Μακροπρόθεσμη σχέση συμπεριφοράς-περιβάλλοντος αφορά τις συνθήκες στις οποίες μια μορφή δράσης είτε επιφέρει ένα συγκεκριμένο θετικά ενισχυτικό ερέθισμα (συνάρτηση θετικής ενίσχυσης [positive reinforcement contingency] είτε τερματίζει ή περιορίζει ένα συγκεκριμένο αρνητικά ενισχυτικό ερέθισμα (συνάρτηση αρνητικής ενίσχυσης [negative reinforcement contingency]). Τα προγράμματα ενίσχυσης είναι λεπτομερείς περιγραφές συναρτήσεων ενίσχυσης.
|
Συνάρτηση αφαίρεσης
|
omission contingency ή response-contingent omission of positive reinforcement
|
Μακροπρόθεσμη σχέση συμπεριφοράς-περιβάλλοντος, αφορά την παράλειψη ενός θετικού ενισχυτή ως επακόλουθο δράσης (επίσης γνωστή ως αρνητική τιμωρία).
|
Συνάρτηση τιμωρίας
|
contingency of punishment
|
Μακροπρόθεσμη σχέση συμπεριφοράς-περιβάλλοντος, αφορά τις συνθήκες στις οποίες μια μορφή δράσης είτε επιφέρει ένα συγκεκριμένο αρνητικά ενισχυτικό ερέθισμα (συνάρτηση θετικής τιμωρίας [positive punishment contingency]) είτε τερματίζει ή περιορίζει ένα συγκεκριμένο θετικά ενισχυτικό ερέθισμα (συνάρτηση αρνητικής τιμωρίας [negative punishment contingency] ή συνάρτηση αφαίρεσης [omission contingency]).
|
Συνάρτηση τριών όρων
|
three-term contingency
|
Βασική σχέση συντελεστικής συμπεριφοράς-περιβάλλοντος για τη δημιουργία και τη διατήρηση μιας συντελεστικής διάκρισης ερεθισμάτων. Αποτελείται από ένα διακριτικό ερέθισμα ED , τη μορφή δράσης που ενισχύεται διαφορικά κατά την παρουσία του και τη θετικά ή αρνητικά ενισχυτική συνέπεια αυτής της μορφής δράσης σε αυτό το πλαίσιο ( ED : Δ EE+ ή EE- /ED : Δ -> EE-).
|
Συνδυασμένο πρόγραμμα ενίσχυσης (ΣΥΝ)
|
conjunctive schedule (Conjuct)
|
Σύνθετο πρόγραμμα ενίσχυσης στο οποίο η παραγωγή ενός ενισχυτικού ερεθίσματος εξαρτάται από την ικανοποίηση των απαιτήσεων και των δύο ή περισσότερων προγραμμάτων ενίσχυσης, π.χ. την εκδήλωση ενός ποσού δράσεων (ΑΑ ή ΜΑ) καθώς και την εκδήλωση μιας δράσης μετά από το πέρασμα ενός χρονικού διαστήματος (ΑΧΔ ή ΜΧΔ).
|
Συνέπεια δράσης
|
contingent event ή consequence
|
Επακόλουθο δράσης (είτε η παραγωγή είτε ο τερματισμός ενός ερεθίσματος) το οποίο συγκεκριμένα είναι το «πραγματικό» αποτέλεσμα και όχι απλώς το συμπτωματικό επακόλουθο της δράσης. Όπως με τη γενικότερη έννοια «επακόλουθο», έτσι και εδώ οι συνέπειες δράσεων δεν είναι απαραιτήτως ενισχυτικές. Eξαιρώντας δηλαδή τη συμπτωματική ενίσχυση, όλα τα ενισχυτικά γεγονότα είναι συνέπειες δράσεων, αλλά πολλές συνέπειες δράσεων δεν είναι ενισχυτικά γεγονότα.
|
Συνεχής ενίσχυση (ΑΑ 1)
|
continuous reinforce- ment (CRF ή FR 1)
|
Πρόγραμμα ενίσχυσης στο οποίο ενισχύεται η κάθε εκδήλωση της μορφής δράσης μιας συντελεστικής τάξης.
|
Σύνθετο ερέθισμα
|
compound stimulus
|
Οποιοδήποτε ερέθισμα αποτελείται από δύο τουλάχιστον στοιχεία (ή διαστάσεις). Στις κατάλληλε ς συνθήκες μπορεί το καθένα από αυτά τα στοιχεία (ή διαστάσεις) να λειτουργεί από μόνο του ως προκλητικό ερέθισμα (EΠ) ή/και ως διακριτικό ερέθισμα ED ή ΕΔ.
|
Σύνθετο πρόγραμμα ενίσχυσης
|
compound schedule of reinforcement
|
Γενικός όρος για οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη σχέση συμπεριφοράς-περιβάλλοντος στην οποία δύο ή περισσότερα προγράμματα ενίσχυσης ισχύουν παράλληλα, σε χρονική ή/και σε τοπική αλληλουχία ή σε συνδυασμό. Τα δύο ή περισσότερα «απλά» προγράμματα συνθέτουν ένα πιο πολύπλοκο πρόγραμμα ενίσχυσης. Τα προγράμματα ενίσχυσης είναι πάντοτε σύνθετα, με την έννοια ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα είδη ενισχυτικού γεγονότος.
|